|
|
Dit is het verslag van mijn eind-opdracht van de cursus Tekst naar Spraak. De opdracht die ik mezelf gesteld heb is om Engelse zinnen met Nederlandse difonen te maken. Ik was heel benieuwd hoever ik kon komen in het produceren van een Engels accent. Ik wist van te voren dat ik tegen problemen zou oplopen, al was het alleen maar omdat het Engels fonemen heeft die het Nederlands niet kent. Nederlanders die een matige Engelse uitspraak hebben zullen deze klanken, die ze niet of slecht kunnen uitspreken herleiden tot het dichtsbijzijnde (dat is: meest erop lijkende) wat ze in het Nederlands hebben. Bijvoorbeeld: het Engels kent interdentale plof-klanken, zoals in they en that. Nederlanders zullen daar een /d/ van maken. Hoogstwaarschijnlijk zou ik ook daar op uit komen in de difoonsynthese.
Ik heb twee zinnen bedacht die die met hun betekenis precies zeggen waar het in
deze opdracht om draait:
-"IT IS VERY HARD TO PRODUCE ENGLISH WORDS WITH DUTCH DIPHONES.
-"THAT IS WHY THIS SOUNDS LIKE RUUD LUBBERS SPEAKING ENGLISH."
Het was niet mijn bedoeling om onze voormalige minister-president op de hak te
nemen, maar de man had echt een afschuwelijk accent. Precies zoals deze zinnen
waarschijnlijk zouden klinken na difoonsynthese.
.pho file,
samen met de
duren. Voor deze laatste heb ik in eerste instantie standaard-waarden genomen,
later heb ik deze waar nodig aangepast. Ik heb me in dit stadium niet druk
gemaakt over een zinsmelodie, dat was van later zorg. Ik heb een
standaard-waarde van 120 Hz aangehouden.
Bij het aflopen van de file door dsyn bleek dat bepaalde
klanken niet op de plaats mochten staan waar ik ze had willen hebben.
Bijvoorbeeld de bilabiale /W/ mag niet in initiele positie, terwijl de
Engelsen hem wel zo uitspreken in de woorden
why, words en with.
Dat moesten dus labiodentale /w/'s worden.
De /R/ in produce moest /r/ worden. Dit klinkt zeer
on-Engels, omdat het een
harde rollende "r" is die zeker niet voorkomt in "the Queen's English". Het
bleek dus al snel dat de regels voor de opeenvolging van allofonen/fonemen in
het Nederlands duidelijk anders is dan in het Engels.
Zo ben ik alle problemen van verkeerde fonemen/allofonen afgelopen.
Dsyn
geeft precies aan welke opeenvolgingen niet mogen voor het Nederlands. Elk
foutief foneem/allofoon moest vervangen worden door een ander die er het meest
op leek in die positie. Uiteindelijk had ik een voor het Nederlands correcte
klank-opeenvolging. Dat deze voor het Engels slecht klonk, was geen verrassing.
Het was duidelijk dat daar nog het een en ander aan bijgewerkt moest worden. Of
dat ook kon, moest ik nog afwachten. Het goed luisteren en beoordelen van wat
ik hoorde werd nogal verstoord door de monotone intonatie van de zinnen. Daarom
heb ik me eerst beziggehouden met de zinsintonatie.
Ik heb eerst een zinsmelodie geschetst die mij wel interessant leek. Daarna heb
ik geprobeerd dit te vertalen in het
.pho script, door toonhoogtes in te
voeren. Dat liep al snel vast. Het was, vond ik, zeer lastig en omslachtig om
steeds een hertz-waarde in te voeren, de file te bewaren, de file te
dsyn-en
en het resultaat te beluisteren. Als het niet goed was, kon de procedure
opnieuw beginnen. Ik bedacht dat dat wel handiger kon. Ik heb daarom de zinnen
in PRAAT ingeladen, de PSOLA-analyse toegepast en daarna de
door mij
gewenste toonhoogte-contour aangebracht. Visuele ondersteuning helpt een
heleboel: je ziet tenminste waar je mee bezig bent. Ik ben begonnen met een
declinatie-lijn die begon bij 130 Hz en aan het eind van zin 1 eindigde op 110
Hz. Normaal "re-set" de declinatie bij het begin van een nieuwe zin
gedeeltelijk. Dat heb ik ook toegepast. Echter, ik wilde een accentverlenende
daling op "that" aan het begin van zin 2. Ik moest dus een virtueel nieuw begin
hebben, omdat ik de verhoogde toon niet zou gebruiken. Zin 2 eindigt op 90 Hz,
wat mij wel redelijk leek.
Accentverlenende stijgingen liggen op de woorden
very,
english,
Ruud,
Lubbers en
english.
Accentverlenende dalingen liggen op de woorden
hard,
words en
that.
Finale dalingen zijn er op
diphones en
english.
Deze
zinsmelodie moest ik weer terug-vertalen naar de difoonsynthese. Hiertoe moest
ik de toonhoogtes in PSOLA aflezen en invoeren in het
.pho script.
Nadat ik dat gedaan had en het resultaat beluisterd, was ik nog niet helemaal tevreden. Ik heb een aantal prepausale verlengingen aangebracht, /s/-en verlengd zodat ze op een dubbele leken, en een aantal klanken veranderd. Deze betroffen with (veranderd van /wIt/ naar /wIf/), is (veranderd van /Is/ naar /Iz/), en that (veranderd van /dEt/ naar /dAEt). Daarmee was ik eigenlijk wel klaar. Later heb een aantal duren nog weer iets aangepast. Als je twintig keer dezelfde zin hoort hoor je gewoon geen verschil meer. [De resulterende invoer-file is ook beschikbaar].
Het resultaat klinkt als een Nederlander die Engels probeert te spreken maar daar niet goed in slaagt. Het is onmogelijk om met de Nederlandse difonen het zogenaamde "aardappel-in-de-keel" accent te krijgen. Het zou mogelijk kunnen zijn om met wat meer tijd wat Engelser klinkende zinnen te krijgen. Op dit moment echter is het niet meer dan een benadering van het Engels en blijken de zinnen die ik gebruikt heb maar al te waar te zijn.
|